MAKİNELERDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ

İşyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün aktif olarak uygulanmasında yönetim ve alt kademe yöneticilerinin, bu kültüre bakış açılarının ne düzeyde olduğunun önemi oldukça büyüktür. Son yıllarda meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalığının sayısındaki artış, iş sağlığı ve güvenliği kültürünü işletmenin her alanına yayılması ve her kademede bulunan çalışanlar tarafından benimsenmesi bakımından oldukça önem arz etmektedir. Geleneksel düşünce yapısı olan reaktif yaklaşım yerine, proaktif yaklaşımın işletmede düşünce şekli haline getirilmesi, zamanla iş kazaları ve meslek hastalığı sayılarının azalmasında oldukça etkili olacaktır.

Günümüzde gelişen teknolojinin beraberinde makineleşmeyi de ön plana çıkardığı yadsınamaz bir gerçektir. Makineleşme avantajlarının yanında dezavantajlarını da beraberinde getirmektedir. İşyerlerinde kullanılacak makinenin üretimi artırması, kaliteli ürün elde edilmesinin yanında bu iş ekipmanının çalışanların sağlık ve güvenliğine zarar vermemesi için bütün güvenlik önlemlerinin alınması gereklidir. İşverenler, bu yükümlülüklerini yerine getirirken, işyerindeki çalışma koşullarını sağlık ve güvenlik açısından risk ve tehlikeleri göz önünde bulundurmak, kullanılan iş ekipmanının çalışanların sağlık ve güvenliklerine zararsız hale getirmek veya olabilecek riski kabul edilebilir seviyelere indirecek önlemleri almak zorundadırlar.

Peki, gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerinde yol gösterici kaynaklarımız nelerdir? Önlemlerin alınmasında neleri temel alacağız? 

Mevzuatımızda bulunan yol gösterici kaynaklarımız 
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 
-İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 
-Makine Emniyet Yönetmeliği, 
-İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğidir.

Bunlara ek olarak AB tarafından oluşturulan Makine Emniyeti Direktifi de yol gösterici kaynak olarak kullanılabilir.

Küçük sanayi işletmelerinin bulunduğu Güngören ilçesinde çok çeşitli üretim kolları bulunmaktadır. Ağırlığını metal ve tekstil sektörlerinin oluşturduğu Güngören’de iş kazaları ve meslek hastalıkların azaltılmasında, iş sağlığı ve güvenliği açısından bilinç oluşturulmasında yerel yönetim, sivil toplum kuruluşları, işverenler, çalışanlar ve sendikaların ortaklaşa çalıştaylar düzenlemelerinin oldukça büyük önemi vardır. Makine emniyeti, çalışan sağlığı ve üretimin devamlılığının sağlanmasında yapılması gerekenlerin açık bir şekilde anlatılması, işletmelerde söz sahibi bireylerin iş sağlığı ve güvenliği bakımından bilinçlenmelerini sağlayacaktır.

En fazla iş kazalarının meydana geldiği sektörlerden olan metal iş kolu bakımından Güngören ilçesinde fazla sayıda işletmeler bulunmaktadır. Bu işletmeler incelendiğinde küçük işletmelerin birçoğunun işyeri risk değerlendirmesinin yapılmadığı, makine emniyeti konusunda eksikliklerin bulunduğu görülmektedir. Yapılan işyeri ziyaretleri ve görüşmelerde bu durum açık olarak ortaya çıkmaktadır.

Güngören ilçesinde yapılacak eğitim ve seminer faaliyetlerinde, işverenler ve işyeri yönetiminde söz sahibi kişiler bilgilendirilerek, iş ekipmanlarında bulunan eksiklik ve aksaklıkların daha kolay fark edilmesi sağlanabilecektir. Basit bir örnek vermek gerekirse; neredeyse hemen hemen her işyerinde bulunan vinç ve basınçlı kapların periyodik kontrollerinin yılda en az bir defa yetkili kurum/teknik personellerce yapılması birçok iş kazasının önlenmesinde etkili olacaktır. Aynı şekilde işyerlerinde elektriksel ölçümlerin yılda en az bir defa yapılması, elektrik kaynaklı iş kazaları ve yangınların önlenmesinde faydalı olacaktır. Periyodik kontroller ve iş ekipmanlarının periyodik kontrollerinin hangi aralıklarda yapılacağı da işyeri risk değerlendirmesi raporunda yer alacaktır.

Bir işletmede ilk aşamada yapılması gereken, ön tehlike analizlerinin yapılarak, ileriki zamanlarda ortaya çıkması muhtemel risk ve tehlikeleri ortadan kaldırmaya yönelik düzeltici önleyici faaliyetleri planlamaktır. Ön tehlike analizi, kullanılacak diğer risk değerlendirmesi metodları ve işin yapım metodolojileri aşamasında oldukça önem kazanmaktadır. Ön tehlike analizinde risk ve tehlikelerin belirlenmesi sırasında;

-Potansiyel tehlike oluşturacak makine elemanları                                                                                                                                                                                            -Makine ve çevresel kaynaklı durumlar
-Ramak kala olaylar
-Güvenlik donanım kayıpları
-Geçmiş tarihlerde yaşanmış kaza olayları sisteme girdi olarak kullanılır.
Sonraki aşamalarda kullanılacak risk değerlendirme yöntemlerinin seçimi yapılarak, risk değerlendirmesi ekibi tarafından her makine için ayrı ayrı risk değerlendirmesi çalışması yapılır. Risk değerlendirmesi çalışmaları, kazalar ve meslek hastalıklarının önlenmesinde temel adımlardan birisi olduğundan, risk ekibi tarafından ve itina ile yapılmalıdır.

Yazımızda ele aldığımız Güngören ilçesinde bulunan işletmelerde üretim yapılan makineler göz önüne alındığında, kullanılan makinelerin standartlara uygunluğu, yukarıda saydığımız İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Makine Emniyet Yönetmeliği’nin belirttiği ihtiyaçları karşılayıp karşılamadığı da araştırılmalıdır.

Makinelerde risk değerlendirmesi aşamalarında kullanılan en önemli kaynak TS EN 12100  Makinelerde Risk Değerlendirmesi Standardı’dır. 
Makinelerde Risk Değerlendirmesi Standardı;
-Makine kaynaklı risk ve tehlikeleri ortadan kaldırmak,
-Risk ve tehlikeleri kabul edilebilir seviyelere çekmek,
-Çalışanın risk tehlikelerden korunmasını sağlamak.

Makinelerde risk değerlendirmesi sırasında, çalışanın operasyon noktalarına yaklaşmasını engelleyen mahfazalar, kilitlemeli koruyucular, lazer güvenlik perdeleri, switchler, çift el kumanda sistemlerinin çalışıp çalışmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Kullanılan güvenlik donanımları, makine operatörünün çalışmasına engel olmayacak şekilde konumlandırılmış olmalıdır. 

Güngören bölgesinde yapılacak işyeri bilgilendirme eğitimleri ile işyeri risk değerlendirme çalışmaları risk ekibi tarafından daha kapsamlı ve gerçekçi yapılacağından, makineler hususunda risk ve tehlikelerin ortadan kaldırılması daha kolay olacaktır. Yapılan düzeltici ve önleyici faaliyetler ise o işyerinde iş kazaları ve meslek hastalığı sayılarının aşağılara çekilmesinde önemli bir adım olacaktır.

Unutulmamalıdır ki önlemek ödemekten daha ucuz ve insancıldır!
 

 


Anahtar Kelimeler :

Gönderiyi Paylaş!